Dla mamy i taty
Dołącz do CANAL+ i oglądaj MiniMini+ Zamów online
 

PIERWSZA AKADEMIA UCZUĆ Mini mini Mini mini Mini mini Mini mini

2010-08-24
 
Uczucia odgrywają bardzo ważną rolę w życiu człowieka. To one, a nie intelekt często decydują o skuteczności naszych działań. Zdrowych nawyków emocjonalnych najmłodsi uczą się od wczesnego dzieciństwa. Jest to najlepszy okres w rozwoju, by świadomie kształtować inteligencję emocjonalną dziecka.

Jak definiujemy inteligencję emocjonalną?

Daniel Goleman, który spopularyzował ten termin, określa inteligencję emocjonalną jako zdolność rozpoznawania i regulowania własnych emocji, emocji innych osób oraz umiejętność wykorzystywania uczuć do kierowania swoim myśleniem i działaniem.


Dziecko należy uczyć nie tylko myślenia, ale i odczuwania.

Wyniki wieloletnich badań prowadzonych przez zespoły naukowców (Shapiro, Cohena, Aronsona i innych) pokazują, że sukces w nauce, biznesie czy sztuce odnoszą ci ludzie, którzy posiadają umiejętności społeczne i osobiste, a nie tylko wysoki iloraz sprawności umysłowej. Zatem edukacja społeczna i emocjonalna jest równie ważna jak rozwijanie zdolności i umiejętności poznawczych dziecka. Jeśli dziecko we wczesnym dzieciństwie uczy się wyrażać, nazywać swoje emocje, kierować nimi - zdobywa umiejętność rozumienia emocji innych - częściej odnosi sukcesy szkolne i lepiej poradzi sobie z wyzwaniami, które postawi przed nim dorosłe życie.


Dziecko rozpoczyna trening emocjonalny od pierwszych tygodni życia.

Najpierw dziecko uczy się wyrażać emocje poprzez mimikę, strach, zadowolenie. Około 15-go miesiąca życia zaczyna się u niego rozwijać świadomość własnego „ja”. Dziecko odczuwa strach, choć nie do końca wie, co się z nim dzieje. Intensywnie obserwuje zachowanie bliskich, patrząc na ich twarze, gesty. Uczy się rozumienia uczuć swoich i innych. W 2-gim roku życia dziecko rozpoczyna aktywną fazę odkrywania siebie jako centrum świata. Potrafi chodzić i coraz szybciej dociera do wszystkiego, co chce zbadać. Zaczyna pasjonować go manipulowanie rzeczywistością. Na przykład naciska guzik pilota i pojawiają się na ekranie telewizora kolorowe postacie i przedmioty, naciska jeszcze raz - wszystko znika. Doświadcza poczucia sprawstwa, daje mu to zadowolenie i chęć dalszego eksperymentowania.


Wiek przedszkolny to intensywny początek uczenia się przez dziecko reakcji emocjonalnych adekwatnych do sytuacji np. panowania nad złością i dzielenia się swoją własnością, czekania na swoją kolej, pomagania innym, nawiązywania pierwszych przyjaźni, współdziałania z grupą.


Obszary inteligencji emocjonalnej dziecka, które warto świadomie rozwijać.

Dziecko trzeba uczyć radzenia sobie z samym sobą, czyli nabywania tzw. kompetencji osobistych. Do nich należą między innymi:

Świadomość emocjonalna - polegająca na umiejętności rozpoznawania i nazywania uczuć i uświadamiania sobie związków, jakie zachodzą pomiędzy uczuciami a zachowaniem, między tym co myślimy, robimy i mówimy.

Prawidłowa samoocena – rozpoznawanie własnych możliwości, silnych stron, słabości i ograniczeń. Umożliwia ona panowanie nad emocjami w taki sposób, aby były one nam pomocne, a nie stanowiły przeszkody w działaniu. Dobra samoocena pozwala dziecku poradzić sobie z porażką, wyciągnąć dobre wnioski na przyszłość, patrzeć na siebie z dystansem i humorem.

Samoregulacja - umiejętność kontrolowania trudnych emocji i impulsów w sytuacjach konfliktowych, w stresie.

Umiejętność adaptacji - czyli przystosowywanie się do nowych warunków, sytuacji, osób.

Pozostałe z ważnych kompetencji, które warto rozwijać w dziecku, to: umiejętność zaangażowania się w działanie tak, by doprowadzić je do końca, optymizm i poczucie humoru. Dziecko należy oswajać z trudną sztuką radzenia sobie w relacjach z innymi, czyli stwarzać szanse do uczenia się umiejętności społecznych.

Kompetencje społeczne to przede wszystkim: empatia, czyli wrażliwość na sygnały emocjonalne, które wysyłają inni. Uwrażliwianie dziecka na problemy, które przeżywają inni, wzbudzanie w nim chęci pomagania, motywowanie go do dzielenia się z innymitym, co ma. Podstawą sukcesów szkolnych i w przyszłości zawodowych, ale także małżeńskich i rodzinnych jest umiejętność współpracy i współdziałania. Przejawiają się one w umiejętności podporządkowania, kiedy jest to wskazane, własnych interesów interesom i potrzebom zespołu, ponadto w otwartości na opinie innych, dzieleniu się własnymi pomysłami, szukaniu wspólnych celów i korzyści.


Oglądanie programów telewizyjnych dla dzieci może stać się ważnym elementem ich edukacji emocjonalnej.

Umiejętności emocjonalnych dziecko nie nauczy się z podręcznika. Dorośli muszą być pierwszymi inicjatorami zabaw, rozmów, sytuacji, które ułatwią dziecku zrozumienie świata uczuć. Czytanie książek, ale i oglądanie bajek może przyczyniać się do rozwijania inteligencji emocjonalnej. Propozycje kanału MiniMini to bezpieczne, przyjazne i bliskie wyobraźni dziecka - bajki i programy. Dziecko oglądając je bawi się, obserwuje bajkowych bohaterów i poznaje świat uczuć. Szczególnie zróżnicowany świat uczuć charakteryzuje serialowego bohatera Olinka Okrąglinka. Chłopiec ma młodszą siostrę, która wywołuje w nim całą gamę uczuć - od zazdrości po ekstatyczną radość, gdy się razem bawią. Olinek musi uporać się z wielkimi na miarę dziecka problemami, takimi jak dbanie o porządek w swoim pokoju czy pomaganie mamie w opiece nad siostrą. Olinek emanuje optymizmem, co pozwala mu przezwyciężać małe i duże trudności.

Pozytywnym przykładem radzenia sobie z trudnymi uczuciami może być Mała Księżniczka, która jest bohaterką serialu animowanego „Świat Małej Księżniczki”. Dziewczynka jest pełna energii i chęci poznawania świata. Kłopoty wydają się tylko zwiększać jej upór i wytrwałość. Bohaterka doświadcza silnych emocji. Czasami potrafi się zezłościć na inne postaci. Jest autentyczna w wyrażaniu takich emocji. Potrafi jednak szybko wybaczyć i zapomnieć doznane urazy. Jednocześnie wydaje się być konsekwentnym wyznawcą życiowej filozofii, że z uśmiechem żyje się wszystkim łatwiej.

W jeszcze inne obszary doznań dziecięcych zapraszają „Przygody Misia Krzysia”. Wyobraźmy sobie prawdziwego misia polarnego, którego życie zmusza do emigracji z zimnej jednobarwnej, białej rzeczywistości północy do ciepłego, kolorowego i gwarnego miasteczka na południu. To dla niego niemal kosmiczne wyzwanie. Nieśmiały Krzyś nie mając odpowiednich wcześniejszych doświadczeń musi stawić czoła tak prostym wydawałoby się dla czynnościom, jak powitanie na ulicy, rozmowa z sąsiadem przez płot czy zabawa z nieznajomymi tubylcami. Dziecko oglądając bajkę ma szansę na pogłębione rozumienie doświadczeń innych, którzy borykają się z adaptacją do nowych warunków czy zwyczajów. A to ważne początki rozwijania empatii. Może w coraz bardziej zmieniającym się świecie będzie kiedyś musiało poradzić sobie z nową dla niego społeczną rzeczywistością.

Jeszcze inną zasługującą na uwagę propozycją jest serial „Niedźwiedź w dużym niebieskim domu”. Można powiedzieć, że to historie dużych i małych zmagań z uciążliwymi współlokatorami tytułowego domu - myszką nieustająco baraszkującą w kuchni, wydrami okupującymi łazienkę i lemurem uwielbiającym spanie w wygodnym łóżku gospodarza. Można sobie łatwo wyobrazić w jak wielu sytuacjach serialowy miś musi odwoływać się do umiejętności z obszaru, który nazywamy emocjonalną inteligencją, takich jak panowanie nad emocjami i asertywne stawianie granic.

Ulubieńcy z bajek mogą stać się dla dziecka pierwszymi nauczycielami, którzy pokazują jak radzić sobie ze smutkiem, złością, jak lepiej rozumieć innych, skutecznie się z nimi porozumieć. Rodzice oglądając bajki wspólnie z dzieckiem mogą wykorzystywać ich treści, przygody znanych dziecku postaci i pytać o uczucia, które przeżywają bohaterowie na ekranie. Dlaczego Leniwiec Śpioch dziś jest taki radosny, a Olinek Okrąglinek smuci się, mając wielki kłopot z małą siostrą? Mogą zapytać dziecko co by zrobiło, żeby odzyskać przyjaciela jak to zrobił Miś Krzyś, co się wydarzyło w dolinie Muminków, że doszło do kłótni i co zrobiła mama Muminków żeby pocieszyć Pannę Migotkę. Warto wspólnie z dzieckiem podpatrywać Małą Księżniczkę, skąd ona czerpie tyle pozytywnej energii, kiedy nawet coś dzieje się nie po jej myśli, potrafi poradzić sobie ze złością i z uśmiechem rozwiązuje największe problemy.

Jeśli chcemy wychować dziecko emocjonalnie szczęśliwe i inteligentne zachęcajmy je do wspólnych podróży w świat bajek. W rozmowach z dzieckiem jak najczęściej używajmy języka uczuć i bądźmy dla niego troskliwym towarzyszem i przewodnikiem.


Opracowała: Agnieszka Carrasco - Żylicz, psycholog dziecięcy.